Water en bodem sturend deel 3 – Hoe verder?

donderdag 16 mei 2024

3. Hoe verder?
Deel 3 van onze serie over water en bodem sturend behandelt een complex dilemma waarmee Nederland wordt geconfronteerd: de woningbouwopgave versus het streven naar water- en bodem sturende ontwikkelingen. Uiteraard ligt dit dilemma niet zo zwart/wit als hier beschreven, maar het is wel goed om hier kritisch over na te denken. Aan de ene kant staat de noodzaak om tot 2030 maar liefst bijna 1.000.000 woningen te realiseren, terwijl aan de andere kant de wens bestaat om alle ontwikkelingen in lijn te brengen met principes van water- en bodemsturing. Hoe vinden we een goede balans tussen deze twee ogenschijnlijk tegenstrijdige doelen?

Het uitgangspunt van water en bodemsturing impliceert dat de natuurlijke processen van water- en bodembeheer leidend zijn bij ruimtelijke ontwikkelingen. Dit betekent dat we moeten erkennen dat sommige gebieden, zoals uiterwaarden, kwetsbaar zijn voor overstromingen en daarom minder geschikt zijn voor bebouwing. Het beschermen van deze gebieden is essentieel om overstromingsrisico’s te minimaliseren en de natuurlijke veerkracht van het ecosysteem te behouden.

Echter, in een land met beperkte ruimte zoals Nederland, kan het streven naar water- en bodemsturing conflicteren met de dringende behoefte aan nieuwe woningen. Daartegenover staat dat we in oplossingen kunnen en moeten denken: willen = kunnen. Gemeenten en projectontwikkelaars staan voor de uitdaging om een evenwicht te vinden tussen het benutten van beschikbare ruimte voor woningbouw en het waarborgen van een water- en bodemsturende benadering.

Een van de oplossingen is om te kijken naar gebieden die minder kwetsbaar zijn voor water- en bodemgerelateerde risico’s, zoals voormalige industriegebieden, inbreidingslocaties of gebieden met een lagere natuurlijke waarde. Door te investeren in het herontwikkelen van deze gebieden kan woningbouw gecombineerd worden met een water- en bodemsturende aanpak. Hierbij kan gedacht worden aan het integreren van groene infrastructuren, zoals waterdoorlatende verharding en groene daken, die bijdragen aan het verminderen van wateroverlast en het bevorderen van biodiversiteit.

De beschikbaarheid van minder kwetsbare gebieden is echter niet altijd gegarandeerd. Een essentieel onderdeel is data-inwinning. In ons vorige artikel hebben we verschillende bronnen besproken waarmee een gebied relatief eenvoudig geïnventariseerd kan worden. We pleitten voor het toepassen van een zogenaamde ‘quickscan water en bodemsturend’. Pas deze check toe bij ontwikkellocaties en onderzoek op die manier wat eventuele kwetsbaarheden zijn.

Doel van een quickscan is het begrijpen van het natuurlijke water- en bodemsysteem en de spelregels, kansen en risico’s van het water en de bodem in beeld te brengen.

Nadat de water- en bodemsturende eigenschappen van een gebied in kaart zijn gebracht, kunnen we het gebied op verschillende manieren classificeren:

1. Geen WBS risico’s -> bouwen is mogelijk
2. Beperkte WBS risico’s -> bouwen is mogelijk met technische oplossingen
3. Middel WBS risico’s -> afweging: bouwen met technische oplossingen of niet bouwen
4. Grote WBS risico’s -> niet bouwen

Met name classificatie 1 en 2 zijn interessant. In Nederland zijn we heel goed in het toepassen van technische oplossingen zodat we op allerlei gebieden kunnen wonen. We wonen zelfs in een voormalige zee! De belangrijkste vraag hierin: wanneer doen we het juiste, en wanneer voldoen we aan het doel (woningbouw, maar ook versterken van natuur).

Hoewel technische oplossingen en natuur elkaar kunnen versterken zijn er ook voorbeelden waar het tegenovergestelde gebeurt. Het is van essentieel belang om te zorgen dat technische middelen  op de natuurlijke basis voorborduren, of daarmee rekening houden. Laten we met elkaar streven naar een situatie waar geleefd kan worden waarin de technische middelen die we bedenken het natuurlijke systeem versterken en ondersteunen!