INNAX-expert: ‘Uitstellen verduurzaming ook financieel gezien volstrekt onlogisch’

donderdag 24 juni 2021

‘Iedere tijdige stap in de energietransitie levert je geld op voor de volgende’, vertelt expert Joost Straat van INNAX. Hij stimuleert organisaties die nog steeds niet toewerken naar energielabel C, terwijl dat binnenkort verplicht is. ‘Wie uitstelt, komt in een tijdsklem. Dan wordt het een dure grap. Onnodig. Voorkom dat!’ Voor hemzelf is verduurzaming een way of life. Zijn eigen huis is zo bijzonder dat het in het NOS Journaal kwam.

door Jurjen de Jong

‘De meeste commerciële vastgoedorganisaties verduurzamen tijdig hun panden. Zij weten dat dat óók in hun eigen belang is. Want de panden worden daardoor meer waard en zijn beter te verhuren. Dus het verplichte energielabel is bij hun al lang op orde. Maar dat ligt volkomen anders voor veel andere organisaties met eigen vastgoed, zoals bedrijven, zorginstellingen en scholen’, constateert Joost Straat. ‘Bij al die groepen komt het beheer van het pand niet op de eerste plaats. Bij hen ontbreekt ook vaak relevante kennis. Dus ze beginnen niet, of te laat. Ik begrijp dat helemaal. Want wet- en regelgeving, inclusief alle effecten ervan op jouw pand, dat is een studie op zich geworden.’

Wat is hiervoor de oplossing?
‘Energielabels zijn een Europese aangelegenheid. Sommige gemeenten – lang niet alle – geven hier voorlichting over. Soms bieden ze daarbij een gratis energiescan aan. Die laat zien: dit zijn de maatregelen die jij moet nemen. Dat lijkt dan “op een presenteerblaadje”. Maar als de motivatie er niet is, dan blijft het netjes op dat presenteerblaadje staan. Bepaalde gemeenten huren dan ook een externe partij in, zoals INNAX, om krachtiger te verleiden tot actie.’

Wat voegt dat toe?
‘Ik vertel organisaties: iedere stap die je zet, levert het geld op voor de volgende. Dus al met al hoeft het niets te kosten. Werk volgens de drie stappen van ‘trias energetica’. (1: Bespaar en wek energie duurzaam op. 2: Sla overbodige op voor later. 3: Deel overschotten efficiënt met je omgeving.)

Als je het goed doet, bespaar je geld, of verdien je er zelfs op. Hoe je dat bereikt, verschilt natuurlijk per situatie. Dus je moet echt in gesprek met ze.

Belangrijk punt daarbij: grijp je kans en begin vandaag nog. Anders wordt het juist een dure grap. Want wie wacht, gaat heel weinig tijd overhouden voor het halen van het verplichte energielabel C. Het is nu al heel lastig om aan goede mensen te komen voor het uitvoerende werk. Zij worden duurder. Prijzen van materialen lopen ook op. En al die tijd dat je wacht, blijf je te veel uitgeven aan energie. Bovendien: als je het niet doet, loop je risico op een boete, waarna je alsnog aan de slag moet, onder nog hogere tijdsdruk. Dus uitstellen is financieel gezien volstrekt onlogisch.’

Kijkend vanuit al die ervaring; zijn we op de goede weg met de energietransitie?
‘Specifiek in Nederland raakt die transitie aan de aardbevingen in Groningen. Daardoor is bij ons opvallend veel aandacht voor “van gas los”. Aan één kant supermooi. Aan de andere kant is de gedachte daarbij nog te vaak: wat kan ik in plaats van gas gebruiken? Men wil met andere energiebronnen doorgaan op de bestaande weg. Waarvan het kenmerk is: meer, meer, meer. Elk jaar weer. Zonder enig zicht op waar dat eindigt. Dat kan niet de oplossing zijn voor de volgende generaties. We moeten anders leren denken.’

Wat betekent dat concreet?
‘Rond 2015 werkten de beroemde architect Thomas Rau en INNAX aan het hoofdkantoor van Liander. Een circulair gebouw dat energie oplevert. Terwijl het voor een energiebedrijf is. Er werken ruim 1.500 mensen. Het staat net buiten Arnhem en ik geef er sindsdien rondleidingen. De eerste was voor mijn moeder en mijn vrouw. Dat bleek achteraf een belangrijk moment; het is een inspiratie geworden voor onze eigen woning. Zonder aardgas, zonder warmtepomp en ook geen aansluiting op een warmtenet. Een heel project, maar het is gelukt. Dus of het nou een kantoor is of een woonhuis: dit bestaat allemaal al.’

Met dat huis kwamen jullie in allerlei media tot zelfs het NOS journaal. 
‘Klopt, want ik doe dit ook om iedereen te laten zien dat het kan. We willen dat verhaal vertellen. Liefst aan een zo groot mogelijk publiek. Ik wil hier nadrukkelijk anderen mee inspireren. Daar gaat het om. Als je dan gebeld wordt door het Journaal, dan weet je dat het balletje verder gaat rollen. Daarna werd het hier in Veenendaal op zondagmorgen zelfs in de preek van onze kerk als voorbeeld genoemd. Dat is wel mooi natuurlijk.

Inmiddels is de stap naar een “passief” of “energiepositief” huis al iets makkelijker. Er komen meer en meer concepten van op de markt beschikbaar.’

Waar komt die gedrevenheid vandaan?
‘Ik wil een betere wereld achterlaten aan de generaties die na ons komen. Rentmeesterschap! Dat is wat mij drijft. Mijn christelijke achtergrond speelt daar zeker een rol bij.

Als verduurzamer vraag ik aan klanten: waar wil je naartoe en hoe kunnen we daar komen? Je krijgt dan een gesprek over de missie van het bedrijf, over strategische keuzes. Het is belangrijk dat daarbij een klik ontstaat. Dat ik de intrinsieke motivatie proef die wij bij INNAX ook hebben. Dan kunnen we verder.’

Intrinsieke motivatie is mooi en belangrijk, maar er moet ook brood op de plank.
‘In die gesprekken ben ik niet bezig met de vraag of INNAX er geld aan gaat verdienen. Dat klinkt misschien heel raar, maar dat is de les die wij geleerd hebben uit ons eigen verleden. Ik werk hier meer dan twintig jaar. Vroeger waren we voortdurend bezig met techniek. Maar onze focus is nu: verduurzaming aanjagen. Daaruit volgt dan vanzelf wel van alles. Maar wat en hoe, dat zien we later wel. Mijn ervaring leert me dat het brood dan vanzelf op de plank komt.’

INNAX levert ook een dashboard voor energiegebruik. Waartoe?
‘Dat maakt het makkelijker om inzicht te blijven houden in wat je allemaal gebruikt en opwekt. En hoe laat en waardoor. Sommige klanten kijken daar nooit op – zonde – andere juist veel. Heel verstandig, want met die informatie kun je verder optimaliseren. En ook mensen motiveren. Bijvoorbeeld bij BOOT zie je dat dashboard direct bij binnenkomst aan de muur hangen. Zichtbaar en begrijpelijk voor alle medewerkers en bezoekers. Zo komt het tot leven. BOOT heeft wel ontdekt dat ze veel energie verspilden. Dat hebben ze met ons aangepakt en opgelost.’

(tekst gaat verder onder de foto’s)

Het dashboard van INNAX in de hal bij BOOT.

Met BOOT was kennelijk de ‘klik’ die voor INNAX zo belangrijk is.
‘Dat was bij hen wel heel snel duidelijk. Zij gaan ook echt voor duurzaamheid. Maar dat niet alleen. Je ziet bij zowel BOOT als INNAX dat het gaat om de menselijke maat. Dus het besef dat de waarde van het bedrijf zit in de medewerkers, de collega’s. Dat is heel mooi. Wij herkennen ons heel sterk in hun benadering. En je proeft aan alles dat dat wederzijds is.’

Jullie hebben ook het kantoor van BOOT voorzien van een energielabel.
‘Klopt, maar dat is niet mijn rol. Dus hiervoor verwijs ik graag naar mijn collega Rogier Lemaire.’

INNAX is adviseur en geeft een label. Is dat niet de slager die zijn eigen vlees keurt?
Rogier Lemaire: ‘Alleen door de overheid gecertificeerde adviseurs mogen energielabels afgeven. Wij moeten ons daarbij aan allerlei regels houden. Ons werk wordt gecontroleerd door het onafhankelijke KIWA. Dat waarborgt de kwaliteit van het energielabel en daardoor kan ik vanuit INNAX zowel energielabels verstrekken als adviseur zijn. Overigens controleren de tientallen certificerende INNAX-adviseurs ook elkaars werk, onder meer om eventuele interpretatieverschillen te elimineren.’

Wat is het directe effect van het energielabel?
‘Het maakt gebouwen vergelijkbaar. Winkels met winkels, kantoren met kantoren, et cetera. In heel Europa. Om het label te kunnen verstrekken, is een methode ontwikkeld, en software. Wij werken strikt volgens die methode. Meer is het niet.’

Dat klinkt bescheiden.
‘Ja, omdat het verplichte label niks zegt over het werkelijke energiegebruik. Ook met energielabel A kun je – bij wijze van spreken – de hele dag de kachel aanzetten en de ramen open. Dat verandert niets aan je label.’

Maar het label legt toch een basis voor allerlei acties.
‘Dat is waar het eigenlijk voor dient. Daar kún je het heel goed voor gebruiken. Want het creëert een ijkpunt. Het maakt daardoor vooruitgang beter meetbaar. En het is een startpunt voor gesprek.

Bovendien: in de software zit ook een “gebruikerscomponent”. Daarmee kun je wel degelijk naar het echte energiegebruik kijken. Maar dat is een extra optie, die is niet verplicht.’

Stel dat iemand voor die optie kiest, ziet hij dat dan terug in het label?
‘Nee. Het geeft de gebruiker meer informatie. Daarmee kun je veel beter sturen op je energiegebruik. Zo’n organisatie als BOOT, die intrinsiek gemotiveerd is, en samenwerkt met mijn collega Joost Straat, die gaat er natuurlijk mee aan de gang. Maar ik zie ook bedrijven die het label puur halen omdat het verplicht is. Of die vervolgens ook in beweging komen… We hopen natuurlijk van wel. En daar sturen wij vanuit INNAX ook op aan.’

Welk energielabel kreeg het kantoor van BOOT?
‘Ze gingen van D naar A+. Toen kwam er meteen een reactie van Kees Boot. Hij wist wel dat hij van alles in gang gezet had, maar zo’n sprong omhoog had hij niet verwacht.’

Joost Straat
Werkt ruim twintig jaar bij INNAX. Hij is mede-oprichter van het meetbedrijf dat onderdeel van INNAX is. Inmiddels verzorgen ze energiemetingen van ruim 20.000 locaties in heel Nederland, onder meer bij kantoren, zorginstellingen, woningcorporaties en windmolenparken.

Nadere info
Webinar over het verplichte label C: ‘Is uw kantoor al klaar voor de toekomst’
Presentatie Joost Straat van INNAX: 08.15 – 26.30
Presentatie Kees Boot van BOOT: 26.30 – 50.00
Overige presentaties: wethouder en Energieloket Veenendaal.
Organisatie: Bedrijvenkring Ondernemend Veenendaal

NOS Journaal over duurzame huizen van o.a. Joost Straat: 08.05 – 10.02
(verslaggever Hasan Coşkun, uitgezonden 9 nov. 2019)

Youtube-kanaal van Joost Straat over zijn bijzondere huis.
Blog van Joost Straat: ‘Oei, ik groei’